فیزیوتراپی یکی از مهم‌ترین مراحل بازتوانی بیماران مبتلا به سکته مغزی است. سکته مغزی معمولاً باعث آسیب‌های جدی به عملکرد حرکتی و عصبی فرد میشود که نیازمند درمان و مراقبت‌های تخصصی برای بازگشت به زندگی عادی است. فیزیوتراپی با هدف بهبود تحرک، تقویت عضلات، بهبود تعادل و هماهنگی، و افزایش استقلال بیمار صورت می‌گیرد. این روش درمانی با استفاده از تمرینات مختلف حرکتی و تکنیک‌های تخصصی به بیماران کمک می‌کند تا دوباره کنترل بر حرکات بدن خود را به دست آورند و کیفیت زندگی خود را ارتقاء دهند.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بخشی از مغز متوقف یا کاهش پیدا کند، که این باعث آسیب به سلول‌های مغزی میشود. این اختلال می‌تواند به دلیل انسداد یک رگ خونی (سکته مغزی ایسکمیک) یا ترکیدن یک رگ خونی (سکته مغزی هموراژیک) اتفاق بیفتد. بدون اکسیژن و مواد مغذی که توسط خون تأمین می‌شوند، سلول‌های مغز در ناحیه آسیب‌دیده شروع به مردن می‌کنند، که می‌تواند منجر به مشکلات جدی در عملکردهای مختلف بدن شود. علائم سکته مغزی شامل ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در یک طرف بدن، مشکلات گفتاری، سردرد شدید و مشکلات بینایی است. سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است و درمان سریع برای کاهش آسیب‌های مغزی و بهبود احتمال بهبودی ضروری است.
جهت دریافت خدمات فیزیوتراپی و کاردرمانی در منزل شیراز توسط کادر مجرب آواگستر بر روی لینک کلیک کنید.
انواع سکته مغزی کدامند؟
به طور کلی، سکته مغزی به دو نوع اصلی تقسیم میشود:
- سکته مغزی ایسکمیک (Ischemic): این نوع سکته زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی که وظیفه تأمین خون‌رسانی به مغز را دارند، به دلیل وجود لخته خون یا انسداد مسدود شوند.
- سکته مغزی هموراژیک (خونریزی‌دهنده): در این نوع سکته، رگ‌های خونی در مغز پاره شده و باعث خونریزی در بافت مغزی می‌شوند، که می‌تواند به بخش‌هایی از مغز آسیب برساند.
تعداد جلسات فیزیوتراپی سکته مغزی چقدر است؟
تعداد جلسات فیزیوتراپی برای بیماران مبتلا به سکته مغزی بسته به شدت آسیب، نوع سکته، سن بیمار، و میزان بهبودی متفاوت است. به طور معمول، بیماران ممکن است به ۲ تا ۳ جلسه فیزیوتراپی در هفته نیاز داشته باشند و این جلسات می‌توانند چندین ماه تا حتی بیش از یک سال ادامه یابند. بیماران با مشکلات خفیف‌تر ممکن است در طی چند ماه بهبودی قابل توجهی پیدا کنند، در حالی که بیماران با آسیب‌های جدی‌تر ممکن است به برنامه‌های طولانی‌تری نیاز داشته باشند. همکاری با فیزیوتراپیست و پیشرفت‌های بیمار در طول زمان تعیین‌کننده تعداد جلسات دقیق خواهد بود.
فیزیوتراپی سکته مغزی به چه صورت است؟
- فیزیوتراپی برای بیماران سکته مغزی به منظور بازیابی توانایی‌های حرکتی و بهبود عملکردهای فیزیکی که در اثر سکته آسیب دیده‌اند، طراحی میشود. این فرآیند به طور کلی به مراحل زیر تقسیم میشود:
- فیزیوتراپیست ابتدا وضعیت بیمار را بررسی کرده و نقاط ضعف، میزان فلج و محدودیت‌های حرکتی را شناسایی می‌کند. سپس یک برنامه درمانی متناسب با نیازهای بیمار طراحی می‌کند.
- در مراحل اولیه، تمرکز بر حرکت دادن اندام‌های فلج یا ضعیف شده است. این تمرینات ممکن است شامل حرکت دادن دست‌ها و پاها، ایستادن با کمک، و تمرینات ساده تعادل باشد.
- پس از پیشرفت بیمار، تمرینات پیشرفته‌تری برای تقویت عضلات و بهبود تعادل ارائه میشود. این تمرینات می‌توانند شامل ایستادن و راه رفتن با کمک، استفاده از دستگاه‌های تقویتی، و تمرینات برای بهبود هماهنگی حرکات باشند.
- این تمرینات به بیمار کمک می‌کند تا فعالیت‌های روزمره مانند نشستن، برخاستن، راه رفتن و استفاده از دست‌ها برای انجام کارهای معمولی را دوباره یاد بگیرد.
- در برخی موارد، از دستگاه‌های الکتریکی برای تحریک عضلات یا از روبات‌ها برای کمک به حرکت بیماران استفاده میشود.
- بیمار و خانواده‌اش نیز آموزش‌هایی برای انجام تمرینات در خانه و مراقبت‌های لازم پس از جلسات فیزیوتراپی دریافت می‌کنند.
چند حرکت کلیدی و مهم برای حرکت دست در سکته مغزی که باید بلد باشید
باز و بسته کردن مشت:
بیمار با دست خود یک توپ نرم یا اسفنجی را در دست می‌گیرد، سپس مشت را به آرامی باز و بسته می‌کند.این کار باعث افزایش قدرت انگشتان و تقویت عضلات دست میشود.
حرکت انگشتان:
بیمار تلاش می‌کند انگشتان خود را یکی یکی بلند کرده و دوباره پایین بیاورد. همچنین می‌تواند انگشتان خود را باز و بسته کند.این کار باعث بهبود انعطاف‌پذیری و کنترل دقیق انگشتان میشود.
حرکت مچ:
مچ دست را به آرامی به سمت بالا و پایین حرکت دهید. این حرکت می‌تواند با کمک دیگران یا با استفاده از یک وزنه سبک برای تقویت بیشتر انجام شود.ای حرکت باعث بهبود دامنه حرکتی مچ دست و تقویت عضلات آن میشود.
حرکت بلند کردن دست:
بیمار دست خود را تا ارتفاع شانه بالا می‌برد و سپس پایین می‌آورد. این حرکت می‌تواند به تدریج با وزنه‌های سبک انجام شود.این حرکت تقویت عضلات بازو و شانه و بهبود دامنه حرکت دست را در پی دارد.
تمرین حرکت دادن اشیا:
بیمار تلاش می‌کند اشیایی مانند قاشق یا خودکار را از یک نقطه به نقطه دیگر منتقل کند. و مهارت‌های حرکتی دقیق و بهبود هماهنگی بین دست و چشم را تقویت کند.
حرکت دست روی میز:
بیمار دست خود را روی یک سطح صاف مثل میز قرار داده و تلاش می‌کند به آرامی دست خود را به جلو و عقب بکشد. هدف از انجام این کار بهبود کنترل حرکتی دست و تقویت عضلات ساعد است.
حرکت چرخش مچ دست:
دست را به صورت باز در جلو نگه دارید و به آرامی مچ را به چپ و راست بچرخانید. این کار باعث تقویت مچ دست و بهبود دامنه حرکتی میشود.
تمرین بالا بردن انگشت شست:
بیمار انگشت شست را به سمت بالا می‌برد و سپس به حالت اولیه برمی‌گرداند. هدف از انجام این کار بهبود حرکت شست و تقویت عضلات مسئول این حرکت است. تمرینات مداوم و منظم به تدریج می‌توانند به بازگرداندن عملکرد دست‌ها کمک کنند. البته انجام این حرکات تحت نظر یک فیزیوتراپیست مجرب توصیه میشود.
حجهت دریافت خدمات ویزیت پزشک در منزل شیراز توسط کادر مجرب شیراز درمان بر روی لینک کلیک کنید.
طریقه ماساژ بیماران سکته مغزی در منزل
ماساژ بیماران سکته مغزی در منزل می‌تواند به بهبود جریان خون، کاهش اسپاسم عضلانی و بهبود عملکرد حرکتی کمک کند. برای شروع، باید یک محیط آرام و بدون استرس را فراهم کنید و بیمار را در وضعیت راحتی قرار دهید. استفاده از روغن ماساژ مانند روغن زیتون یا نارگیل می‌تواند به کاهش اصطکاک کمک کرده و ماساژ را لذت‌بخش‌تر کند. ماساژ دست و پاها باید با حرکات دایره‌ای و نرم انجام شود تا اسپاسم و سفتی عضلات کاهش یابد. برای عضلات بزرگتر مانند بازوها و پاها، از فشار ملایم و یکنواخت استفاده کنید. ماساژ پشت و گردن با حرکات دایره‌ای ملایم به کاهش تنش در این نواحی کمک می‌کند. همچنین ماساژ عضلات صورت و فک می‌تواند به بهبود کنترل عضلات صورت کمک کند و تنش‌های عضلانی را در این نواحی کاهش دهد.
وسایل کمکی برای بیماران سکته مغزی چیست؟
- واکر
- عصا
- ویلچر
- بریس دست و پا (Orthosis)
- گوی تقویت دست
- توپ فشاری
- بالشتک‌های ضد زخم بستر
- کمربند راهنمایی (Gait belt)
- دستگیره‌های کمکی برای حمام و توالت
- دستگاه‌های الکتریکی تحریک عضلانی (EMS)