اختلال اوتیسم (ASD) نوعی اختلال عصبی تکاملی در ارتباط با رشد مغز است و در افراد از خفیف تا شدید متغیر است. این اختلال شامل نقص در تعامل و برقراری روابط اجتماعی است. افراد مبتلا به اختلال اوتیسم به سختی می‌توانند با دیگران ارتباط عاطفی برقرار کنند. این افراد مشکل در پردازش ادراک داشته و اغلب الگوهای رفتاری محدود و تکراری دارند. انسان هایی بی تفاوت به نظر می رسند اما اغلب واکنش هایی غیر عادی به اتفاقات ساده محیط اطراف خود نشان می دهند. مثلا با شنیدن صدای قطره آب ممکن است به شدت حواسشان پرت شود.
هر چه این اختلال زودتر تشخیص داده شود می توان اقدامات درمانی را سریعتر انجام داد. طبق آمار این اختلال در پسران شایع تر از دختران است و در دو سال اول تولد کودکان، علائم آن قابل تشخیص است. درست است که بیماری اوتیسم یک اختلال مادام العمر است، اما با درمان‌های مناسب و سریع می توان علائم آن را بهبود بخشید و کیفیت زندگی افراد مبتلا به این اختلال را افزایش داد.
علائم اوتیسم در کودکان و نوجوانان چیست؟
علائم بیماری اوتیسم (ASD) را می توان بطور خلاصه به شرح زیر نام برد:
- مشکل در برقراری ارتباط چشمی و کلامی به نظر می رسد کودک به فردی که در حال حرف زدن هست نگاه نمی کند یا به حرف هایش گوش نمی دهد.
- عدم توانایی در درک احساسات دیگران، کودکان اوتیسم علائق و احساسات خود را با دیگران شریک نمی شوند و در فعالیت ها شرکت نمی کنند.
- انجام رفتارهای تکراری و داشتن علایق محدود
- حساسیت به محرک های حسی مانند صدا، نور و لمس
- پاسخ ندادن یا واکنش کند نشان دادن به اسم خود یا سایر درخواست‌های شفاهی دیگران برای جلب توجه او
- صحبت کردن مداوم در مورد موضوع مورد علاقه خود بدون توجه به عدم علاقه و حوصله دیگران برای شنیدن حرف های کودک یا حتی بدون دادن فرصتی به اطرافیان برای پاسخگویی
- تناسب نداشتن حالات چهره و حرکات بدن با مکالمه
- داشتن لحن غیرمعمول یا صدایی که ممکن است شبیه آواز خواندن باشد ممکن است با لحن کلام آنها شبیه روبات به نظر برسد!
- مشکل در دوست‌یابی یا به اشتراک گذاشتن وسایل و اسباب بازی‌هایش
نحوه تشخیص اوتیسم به چه صورت است؟
صرف نظر از علائم ذکر شده در بالا بطور کلی می توان گفت برای تشخیص کودک اوتیسم روش یا آزمون خاصی وجود ندارد. در اغلب موارد روانشناسان برای تشخیص این اختلال به رفتار و سیر پیشرفت کودک بر اساس استانداردها توجه می‌کنند. تشخیص این اختلال معمولا از 18 ماهگی امکان پذیر است اما در سن 2 سالگی تشخیص قطعی اتفاق میفتد. تشخیص اوتیسم شامل چند مرحله همراه با ارزیابی های مختلف است. این مراحل شامل موارد زیر است:
مشاهده و ارزیابی رفتاری:
متخصصان معمولاً رفتارهای کودک را در محیط های مختلف ارزیابی کرده و زیر نظر می گیرند تا نشانه های اوتیسم را شناسایی کنند. این ارزیابی ها شامل بررسی تعاملات اجتماعی، ارتباطات و رفتارهای تکراری کودک در محیط است.
مصاحبه و گفت و گو با والدین کودک:
در این مصاحبه ها متخصصان تاریخچه رشد و رفتارهای کودک را بررسی می کنند.
آزمایشهای ژنتیکی:
بعضی اوقات با انجام آزمایش های ژنتیکی می توان علائم اوتیسم را شناسایی کرد.
- گاهی اوقات ارزیابی های تخصصی که توسط آسیب شناس گفتاری و رفتاری و روانشناس صورت می گیرد تا اطمینان پیدا کنند که رفتارهای کودک ناشی از مشکلات بینایی و شنوایی نباشد.
- ابزارهای تشخیص استاندارد: استفاده از ابزارهایی مانند مصاحبه های برنامه ریزی شده به متخصص کمک می کند تا بهتر بتواند رفتارهای اجتماعی و ارتباطی کودک را ارزیابی کند و تشخیص و درمان اوتیسم راحتترصورت گیرد.
دلایل بوجود آمدن اوتیسم چیست؟
همانطور که گفته شد اوتیسم یک اختلال رشدی عصبی است که علت دقیق آن هنوز کاملا شناخته نشده است. اماتحقیقات نشان می دهند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند. برخی از این عوامل عبارتند از:
- ژنتیک: سابقه داشتن یک عضو خانواده مبتلا به اوتیسم میتواند احتمال ابتلا سایر فرزندان را افزایش دهد.
- عوامل محیطی: طبق تحقیقات قرار گرفتن در معرض سموم و آلودگی های محیطی در زمان بارداری می تواند خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش دهد.
- سن والدین: سن بالای والدین درهنگام بارداری می تواند از دیگرعوامل خطرزا و زمینه ساز اوتیسم باشد.
- شرایط دوران بارداری: مشکلاتی از قبیل، عفونت های ویروسی یا مصرف داروهای خاص در دوران بارداری ممکن است منجر به تولد کودکان اوتیسمی گردد.
روش های درمانی بیماری اوتیسم یا درخودماندگی چیست؟
اختلال اوتیسم درمان قطعی ندارد تنها شامل مجموعه ای از روشهاست که به بهبود مهارت های اجتماعی و رفتاری افراد مبتلا کمک می کند.برخی از روشهای درمانی رایج عبارتند از:
- رفتار درمانی: شامل تکنیک هایی مانند تحلیل رفتار کاربردی (ABA) است که درواقع رفتارهای مثبت را تقویت کرده و به کاهش رفتارهای منفی کمک می کند.
- گفتار درمانی: روشی برای کمک به بهبود مهارت های زبانی و ارتباطی افراد مبتلا به اوتیسم است.
- کاردرمانی: کاردرمانی روشی است جهت بهبود مهارتهای حرکتی و افزایش استقلال فردی.
- آموزش مهارتهای اجتماعی: به افراد مبتلا به اوتیسم کمک می کند تا مهارت های لازم را برای تعاملات اجتماعی بیاموزند.
- درمان انسجام حسی: این روش از طریق بهبود واکنش های حسی و کاهش حساسیت های غیرعادی به فرد اوتیسم کمک می کند.
- بازی درمانی: بازی درمانی به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می کند تا از طریق بازی بتوانند مهارت های اجتماعی و ارتباطی خود را تقویت نمایند.
- دیده شده که برخی رژیم های غذایی و استفاده از مکمل های غذایی مانند: روغن ماهی و ویتامین D نیز در درمان اختلال اوتیسم موثر بوده است.